Is een tegenargument altijd terecht?

Je herkent het volgende ongetwijfeld: je bent pittig in discussie en je debatopponent (je gesprekstegenstander!) probeert op zijn eigen wijze jouw standpunten samen te vatten om (zogenaamd) te controleren of hij het wel goed heeft begrepen.

Maar precies op dat moment gaat het mis. Je opponent concludeert bewust verkeerd en legt jou een keuze voor, die heel dwingend lijkt.

Maar, is die keuze wel realistisch? Een geoefend debater zal dit valse dilemma met gemak ontdekken en andermaal zijn verhaal vertellen en aantonen dat er helemaal geen dilemma is, maar dat er nog altijd (op z'n minst) een grijs gebied is.

Een minder geoefend debater zal hierdoor in de verdediging worden gedrukt waardoor er een achterstand in het debat wordt opgelopen.

Een voorbeeld:
Debater A zegt: "Ik vind het opvallend dat er in de horeca in Amsterdam veel buitenlanders werken."
Debater B antwoordt: "Schokkend om te horen dat je een racist bent."

(bovenstaande discussie is gegrepen uit het echte leven!)

Debater B luistert dus overduidelijk niet goed of wil niet goed luisteren. Want, als debater A heeft geconstateerd dat er veel buitenlanders werkzaam zijn in de horeca in Amsterdam, dan wil dit helemaal niet zeggen dat hij een racist is. Want, debater A kan zich bijvoorbeeld afvragen hoe het dan kan dat er nog zo veel werkloosheid is onder Nederlanders? Kunnen die dan niet in de horeca gaan werken?  Of: misschien vindt debater A wel dat buitenlanders veel meer gevoel voor gastvrijheid hebben en dat het (dus) logisch is, dat zij veel meer in de horeca werkzaam zijn in Amsterdam dan Nederlanders.

Kortom: debater B trok heel snel een conclusie om debater A een bepaalde hoek in te duwen en daarmee de beeldvorming rondom debater A te beïnvloeden.

Je moet dus ongekend op je hoede zijn, dat je de opmerking van debater B niet laat voor wat het is. Je móet daar inhoudelijk op reageren en duidelijk maken dat debater B te snel concludeert en dat hij een onjuiste conclusie trekt. Voorkom dat je opponent met een schijnargument komt of je een vals dilemma voorlegt en daarmee wegkomt.

Een voorbeeld uit de (dagelijkse) praktijk van een ondernemer:

Klant: "Ik ben niet tevreden over de dienstverlening van mijn leverancier."
Leverancier: "Dus, u wilt de spullen ruilen?"

(Nee....! De leverancier trekt te snel een conclusie; er zijn nog vele andere oplossingen - uit het grijze middengebied - mogelijk!)

Misschien wel het meest bekende voorbeeld uit de internationale politiek:
George Bush: "You Are Either For Us, Or Against Us" -
Dit zei de voormalig president van Amerika toen hij de 'War On Terror' verklaarde. Maar... is het nu werkelijk zo dat als je 'tegen' bent, dat je dan per definitie 'voor' bent? 

Nee. Er is altijd een grijs middengebied! Wees alert daarop in elk gesprek. De wereld zit niet zwart/wit in elkaar!

Een tegenargument kun je regelmatig in twijfel trekken. En dat ontdek je door goed te luisteren!

Samengevat:

1. Luister goed naar je opponent.
    
2. Komt je opponent met inhoudelijke argumenten (waar je het niet mee eens bent) óf concludeert je opponent door jouw visie samen te vatten?
    
3. Of, legt je opponent je een dilemma voor?
    
4. Is de samenvatting van jouw visie of het voorgelegde dilemma realistisch óf is er nog een grijs gebied?
    
5. Pareer het dilemma of de verkeerde samenvatting. Doe je dit niet? Dan sta je op achterstand. Wees dus op je hoede!