Hoe herken je holle retoriek? (van bijvoorbeeld politici) – En, wat doe je er tegen? (5 voorwaarden)

Gezellig hoor al die polariserende discussies en debatten in ons land op dit moment. Het lijkt echter allemaal tot niets te leiden. En ja, veel holle retoriek.

‘Gewone mensen’ kunnen er wat van. Maar, politici ook. Zonde.

En, wat een gemiste kansen.

Maar ja, wat doe je er tegen?

Als eerste de definitie van ‘holle retoriek’.

Die luidt: ‘Iets roepen zonder onderbouwing, zonder bewijs, zonder argumentatie of zonder daadwerkelijk concreet plan om tot een oplossing te komen.’

Ik ga je een voorbeeld geven van holle retoriek. Er waren en zijn (uiteraard) genoeg voorbeelden te vinden maar ik pak er eentje die ik kort geleden zag op Social Media, geventileerd door een lokale politica. Ik zag een discussie voorbij komen in mijn timeline. Ik deed er zelf niet aan mee maar er viel mij iets op.

Ik heb er een screenshotje van gemaakt.

Het gaat dus om de zinsnede: “We moeten de saamhorigheid terug krijgen en niet de verdeeldheid voeden. Lijkt mij beter.”

Laat ik maar meteen vooropstellen dat ik me aansluit bij deze politica dat het altijd beter is om de saamhorigheid (in Nederland) terug te krijgen en de verdeeldheid niet te voeden. 100% mee eens. Je begrijpt het waarschijnlijk al. Deze discussie die (op Facebook) werd gevoerd ging over de tegenstellingen rondom de vaccinatieplicht, -dwang of -drang.

Echter, het is natuurlijk heel mooi gesteld dat je de saamhorigheid terug wilt krijgen en dat je de verdeeldheid niet wilt voeden, maar… HOE DOE JE DAT DAN HEEL CONCREET?

Dat was precies ook de vraag die ik aan de betreffende politica stelde.

• “Beste politica, wat is je voorstel t.a.v. ‘het terugkrijgen van de saamhorigheid en het niet voeden van de verdeeldheid’ dat ook nog eens uitvoerbaar en haalbaar is?

Opvallend was de stilte die volgde.

En dan weet je eigenlijk al dat je 100% ‘holle retoriek’ te pakken hebt. Zeker van een politicus/politica (maar natuurlijk ook van gewone mensen!) mag je immers verwachten dat er dan (dus) ook een ‘plan van aanpak’ is, als je zoiets roept.

Bereidheid?

Ik zou me kunnen voorstellen dat deze politica bedoelt dat je met elkaar in gesprek moet blijven, ook als je het wezenlijk en fundamenteel oneens met elkaar bent.

Daar ben ik het dan overigens mee eens, maar de vraag is dus wel of deze politica – die héél erg overtuigd is van haar eigen standpunten en dat ook elke keer weer op allerlei plekken heel scherp en stellig communiceert – BEREID is om daadwerkelijk dat eerlijke gesprek aan te gaan.

De 5 voorwaarden voor een eerlijk gesprek:

1. DIALOOG
   Je moet oprecht bereid zijn om naar de ander te luisteren zonder meteen waardeoordelen te willen geven aan de visie en argumenten van de ander.
   Kortom, je bent in dialoog.  
   In dit kader is het overigens van belang om te weten wat het verschil is tussen een dialoog, discussie en debat.

2. ARGUMENTEN
   Ben je daarna dan in staat om een discussie te voeren op basis van argumenten? Natuurlijk onderbouw je je eigen argumenten heel scherp met bewijs. Je weet de oorzaak-gevolg verbanden aan te tonen. Maar je bent ook in staat om de ander kritische vragen te stellen - al luisterende naar de andere argumenten.                   
   Ben je je er daardoor nu ook van bewust dat je dus nooit zomaar lukraak moet roepen (zeker niet in de vaccinatiediscussie): ‘Je moet gewoon je verantwoordelijkheid nemen!’   (En daar is ie weer: holle retoriek!)

3. BIJSTELLEN?
   Heb je sowieso al van te voren de bereidheid uitgesproken - richting de ander - om je eigen mening bij te stellen als je naar zijn/haar argumenten hebt geluisterd. Als je die bereidheid niet hebt, dan heeft het dus ook geen zin om met elkaar het gesprek aan te gaan. Je vindt namelijk jouw eigen mening nog steeds belangrijker en beter dan de mening van die ander. Het gesprek (of zo men wil: het debat) is zinloos.          

4. GEDRAG AANPASSEN?
   En, als blijkt – na of tijdens het gesprek – dat je inderdaad vindt dat de argumenten van de ander hout snijden, kloppen, relevant of bewezen zijn, ben je dan ook nog eens bereid om jouw eigen verhaal (publiekelijk) aan te passen en daar zelfs ook actie op te nemen?    
   
   Dit laatste is heel interessant want, eerlijk is eerlijk: het komt zeker voor dat mensen best wel willen erkennen dat de argumenten van de ander best goed zijn en kloppen. Maar, dat ze dan daarna toch hun eigen mening of handelen niet veranderen. Of in het geval van politici: dat ze dan tóch een plan steunen (of daarvoor stemmen) terwijl ze erkenden dat de ander gelijk had.        
   
   Een interessant voorbeeld: afgelopen zomer was TV-ster Johan Derksen in het televisieprogramma Veronica Inside in discussie met ex-voetballer Wesley Sneijder. Dit ging over corona en de vraag of je je wel of niet moet laten vaccineren.
   Derksen gaf Sneijder volmondig gelijk in dat debat, maar hij wilde zijn eigen mening toch niet bijstellen!
   Bizar eigenlijk!

5. Ga jij écht uit van het credo...
   'Je kunt pas verbinden als je de verschillen durft te benoemen'.

Uitvoerbaarheid / Haalbaarheid

Ik kan dan ook maar één tip geven aan deze politica. Roep niet zomaar dingen in het wilde weg als je niet met een plan van aanpak komt.

Als je een voorstel doet of een idee hebt, communiceer dan ook altijd iets over de uitvoerbaarheid en haalbaarheid.

Omgekeerd:  als jij constateert dat een ander met holle retoriek komt, daag hem/haar dan vooral uit met scherpe vragen over de beoogde concrete aanpak, dus: heb het over de uitvoerbaarheid en haalbaarheid.

De complexe wereld van nu – met alle ongekende problemen die we nu allemaal hebben – vereist namelijk een onvoorwaardelijk inhoudelijk debat. En daarin past absoluut niet de zinloze niet-onderbouwde holle retoriek. Weg ermee!

De belangrijkste slot-aanbeveling?   
Train jezelf op deze debatvaardigheden.

Ik weet nog wel een leuke uitdagende debatclub. Tijdens de daar georganiseerde clubavonden en ook tijdens de online sessies wordt er steeds weer geoefend in talloze debatformats hoe om te gaan met de bewijsvoering van je eigen verhaal. Spreken in het openbaar, pitchen, speechen, argumenteren, debatteren, overtuigen, jezelf presenteren… we doen het allemaal! 

Je kunt overigens een keer geheel kosteloos komen kennismaken.

Je bent altijd van harte welkom!

Jouw grote winst: persoonlijke groei! En, je krijgt vaker gelijk!

Wanneer zien we je?

Met vriendelijke groeten!

Jerry Helmers (wie ben ik?)
Dé Nederlandse Debatclub
Chief Debating Officer
Auteur Speechen voor Gewone Mensen
Founder / Brutale dagvoorzitter /  Chief Debating Officer / Prikkelende debatleider / Chairman Round Tables / Originele debattrainer
3e op het NK Debatteren Eloquentia 2019, de eerste vertegenwoordiger voor NL bij World Speech Day!
Ondernemer bij Crown Media, Bureau voor Communicatie en Strategie, schreef 270 columns voor de Telegraaf.

GEWELDIGE LEESTIPS:

1. Als je dit zegt in een discussie of debat, dan weet je eigenlijk...
   ... dat je geen goede argumenten had!
    
2. Deze 5 dingen slaan een discussie of debat altijd dood!
   Doe het dus zelf niet. En, herken het als anderen jou daarmee lastigvallen!
    
3. Waarom je in een debat of discussie ook moet uitleggen...
   .... welk probleem je eigenlijk wilt oplossen!
    
4. Hoe drogredenen zelfs tot dodelijke slachtoffers kunnen leiden!
   En we trappen er allemaal in!
    
5. Weet je dat het heel gaaf en leerzaam is om over extreme absurde dingen te debatteren?
   Wist je dat je daar veel van leert en dat je dan dus groeit!
    
6. Als je wilt groeien en bloeien, dan 'moet' je dus ook wat controversieel durven zijn!
   FEIT: Controversiële mensen zijn veel interessanter en leuker dan grijze muizen!