5 redenen waarom veel mensen een JA/NEE vraag liever niet beantwoorden

Dit blog is eerder gepubliceerd op 14 februari 2022 - aangepaste versie 1 september 2024

Soms is het goed om tijdens een discussie of debat de ander een strakke gesloten vraag te stellen. Dus, een vraag waar men letterlijk alleen maar ‘Ja’ of ‘Nee’ op kan antwoorden.

Natuurlijk weten wij dat in elke discussie nuances héél relevant kunnen zijn en ook echt toegevoegde waarde hebben, maar het voordeel van het stellen van een Ja/Nee-vraag is dat je de ander ‘dwingt’ zijn standpunt sterker te motiveren of te onderbouwen.Kortom, je doet een appèl op principes én op normen en waarden. En dát is per definitie superinteressant voor een discussie!

Voorbeelden van Ja/Nee vragen:

• Moet Hans dan ontslagen worden?  Ja of Nee?

• Moeten mensen die ongezond leven altijd meer premie voor de ziektekostenverzekering betalen? Ja of Nee?

• Wil je ambtenaren verbieden een hoofddoekje te dragen? Ja of Nee?

• Een verbod op het gebruik van mobieltjes in de klas? Ja of Nee?

• Moet debatteren een verplicht vak worden op alle middelbare scholen in Nederland? Ja of Nee?

Waarom vinden mensen het echter lastig om een strakke Ja/Nee vraag te beantwoorden? Het antwoord op die vraag is eigenlijk niet zo heel ingewikkeld. Ze voelen namelijk aan dat – wat het antwoord ook is – ze op een later moment altijd kunnen worden ‘teruggepakt’ op het gegeven antwoord omdat er dan een vergelijkbare – maar wel andere – situatie of casus wordt voorgelegd, waarin het antwoord misschien niet zo stellig kan zijn.

Onze tip is in ieder geval: stel tijdens een debat of discussie altijd een keer een strakke gesloten (Ja/Nee) vraag.

Maar houd rekening met 5 redenen waarom mensen die vraag niet willen beantwoorden:

Reden 1 – Het eigen belang is in gevaar      
Degene aan wie de gesloten vraag wordt gesteld, voelt dat een eigen belang mogelijkerwijze in gevaar komt als er een strak antwoord moet worden gegeven. De antwoordgever verliest letterlijk iets.
Tip: ontdek wat dat eigen belang dan is.

Reden 2 – Ego en status is in gevaar      
Degene aan wie de gesloten vraag wordt gesteld, ervaart de gestelde vraag als een aanval op het eigen ego of status. Daarmee kun je het debat verliezen. En, niemand wil een debat (in het echte leven) verliezen. 
Tip: besteed aandacht aan je eigen Tone of Voice, dus stel de vraag scherp maar niet aanvallend.

Reden 3 – Slechte eigen argumenten  
Degene aan wie de gesloten vraag wordt gesteld, weet dat hij op dat moment zwaar op de proef wordt gesteld, want de eigen argumenten zijn niet op orde. De vragensteller heeft waarschijnlijk een hiaat in de beredenering ontdekt en wil die blootleggen. Niemand vindt het echter leuk om ontmaskerd te worden als inconsequent of als hypocriet. Ineens blijkt dat de eigen basisvisie wankel is.
Tip: daag de ander - na het stellen van de Ja/Nee vraag uit - om andermaal zijn verhaal nog eens goed uit te leggen. 

Reden 4 – Ontbreken van kennis        
Degene aan wie de gesloten vraag wordt gesteld, realiseert zich dat hij misschien (toch) niet alle kennis in huis had over het discussie-onderwerp. Dat is pijnlijk. Daarom liever niet zo’n Ja/Nee vraag beantwoorden. 
Tip: Presenteer je eigen kennis en gebruik daarbij minder stellige woorden. Bijvoorbeeld: "Volgens mij werkt het zo...."  of  "Ik zie het als volgt...."

Reden 5 – Geloofwaardigheid onder druk
Degene aan wie de gesloten vraag wordt gesteld, voelt aan z’n water dat de eigen geloofwaardigheid onder druk staat. Het niet kunnen beantwoorden van een ogenschijnlijk makkelijke Ja/Nee vraag wekt de suggestie (en vaak klopt dit ook) dat alle andere dingen die gezegd zijn, misschien ook niet kloppen. 
Tip: Geef de ander gelijk op het punt waar hij ook echt gelijk op heeft. Dus, complimenteer. Dat haalt de angel een beetje uit de strijd.

De conclusie

Hoe voorkom je nu dat je met een mond vol tanden staat als zo’n lastige strakke Ja/Nee vraag aan je wordt gesteld?

Wel, het is heel simpel: een goede voorbereiding is het halve werk!
Als je weet dat er een discussie gaat ontstaan (bijvoorbeeld bij een vergadering op je werk), bereid je dan voor.

• Toets altijd je eigen verhaal van te voren.

• Zijn je argumenten op orde?

• Kun je de relevantie en het waarheidsgehalte van je eigen argumenten bewijzen?

• Hoe vertaal je jouw eigen principes, normen en waarden consistent naar de praktijk?

Overigens... als je een slimme dagvoorzitter of debatleider bent, dan maak je al helemaal gebruik van de techniek om op een gegeven moment de dilemma's van een JA of een NEE aan de anderen voor te leggen. Superleuk en interessant! En ja... de deelnemers aan het panel of de debaters zijn er niet altijd blij mee maar ja... zij moeten ook gewoon zorgen dat hun eigen verhaal op orde is. 

Kun je dit alles oefenen en trainen?

Jazeker! Bij Dé Nederlandse Debatclub in Amsterdam komen we regelmatig in de zaal én tijdens online sessies bijeen om deze argumentatie-vaardigheden te oefenen. We hebben ongelooflijk veel oefeningen die bovendien zijn gekoppeld aan spreken in het openbaar, jezelf presenteren, pitchen, speechen en debatteren. Je bent van harte welkom om een keer deel te nemen en kennis te maken met de leukste debatclub van Nederland! Daarnaast geven we veel workshops en trainingen aan het bedrijfsleven, de politiek en het onderwijs. 

Dé Nederlandse Debatclub is de grootste debatclub van Nederland, is gevestigd in Amsterdam en bestaat sinds 2013.